Kim jest tłumacz przysięgły w Polsce?
Tłumacz przysięgły to osoba zaufania publicznego, która specjalizuje się w przekładzie m.in. dokumentów procesowych, urzędowych i uwierzytelnianiu obcojęzycznych odpisów takich dokumentów oraz może poświadczać tłumaczenia i odpisy wykonane przez inne osoby.
Do poświadczania tłumaczeń oraz poświadczania odpisów pism tłumacz przysięgły używa pieczęci, zawierającej w otoku jego imię i nazwisko oraz wskazanie języka, w zakresie którego ma uprawnienia, a w środku pozycję na liście tłumaczy przysięgłych. Wyjątkiem są tutaj tłumaczenia i odpisy wykonywane w formie elektronicznej, które tłumacz opatruje kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Na wszystkich poświadczonych dokumentach, które wydaje tłumacz przysięgły, wymienia się pozycję, pod którą tłumaczenie lub odpis są odnotowane w repertorium oraz należy stwierdzić, czy sporządzono je z oryginału, czy też z tłumaczenia lub odpisu (kopii).
Jeżeli tłumaczenie wykonano z odpisu lub tłumaczenia, należy ponadto stwierdzić, czy odpis lub tłumaczenie są poświadczone i podać w takim wypadku podmiot poświadczający.
Tłumacz przysięgły wykonuje również tłumaczenia ustne, a ponadto sprawdza i poświadcza tłumaczenia z języka obcego na język polski albo z języka polskiego na język obcy sporządzone przez inną osobę oraz sporządza poświadczone odpisy pisma w języku obcym, a także sprawdza i poświadcza odpisy pisma w języku obcym sporządzone przez inną osobę.
WARTO WIEDZIEĆ
Obecnie (czerwiec 2023) w Polsce na ministerialną listę tłumaczy i tłumaczek przysięgłych z języka hiszpańskiego wpisanych jest 339 osób. W porównaniu do innych języków grono to, choć stale poszerzające się, jest grupą raczej wąską, gdy spojrzymy na tłumaczy języka niemieckiego (3659 uprawnionych), angielskiego (2840 uprawnionych), rosyjskiego (1188 uprawnionych) czy francuskiego (1123 uprawnionych).
Na liście widnieją również 4 tłumaczki języka katalońskiego. Nie uwzględniono na liście innych wariantów języka obowiązujących równolegle w Hiszpanii jak język baskijski czy galicyjski.
Tłumacz przysięgły wykonuje tłumaczenia na rzecz osób prywatnych, a także na potrzeby organów państwowych (sądy, Policja, prokuratura itp.). W Polsce nie ma podziału specjalizacyjnego na tłumaczy ustnych i pisemnych, a zdanie egzaminu państwowego na tłumacza przysięgłego przyznaje oba te uprawnienia. Polscy tłumacze sądowi do tej pory nie doczekali się samorządu zawodowego, choć istnieją organizacje zrzeszające tłumaczy przysięgłych i specjalistycznych jak TEPIS czy Związek Zawodowy Tłumaczy Przysięgłych.
W Polsce działalność tłumaczy sądowych reguluje Ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego obowiązująca od 27 stycznia 2005 roku. Zgodnie z jej treścią tłumaczem przysięgłym może zostać osoba fizyczna, która:
- ma obywatelstwo polskie albo obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, Konfederacji Szwajcarskiej albo obywatelstwo innego państwa, jeżeli na podstawie i zasadach określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej przysługuje jej prawo podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub, na zasadach wzajemności, obywatelstwo innego państwa;
- zna język polski;
- ma pełną zdolność do czynności prawnych;
- nie była karana za przestępstwo umyślne, przestępstwo skarbowe lub za nieumyślne przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu obrotu gospodarczego;
- ukończyła studia wyższe;
- złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin z umiejętności tłumaczenia z języka polskiego na język obcy oraz z języka obcego na język polski, zwany dalej „egzaminem na tłumacza przysięgłego”.
Kandydaci na tłumacza przysięgłego, którzy zdali egzamin z wynikiem pozytywnym, nabywają prawo do wykonywania zawodu oraz zostają wpisani na listę tłumaczy przysięgłych po złożeniu wobec ministra sprawiedliwości ślubowania według następującej roty: „Mając świadomość znaczenia moich słów i odpowiedzialności przed prawem, przyrzekam uroczyście, że powierzone mi zadania tłumacza przysięgłego będę wykonywać sumiennie i bezstronnie, dochowując tajemnicy prawnie chronionej oraz kierując się w swoim postępowaniu uczciwością i etyką zawodową
Zasady wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego w Polsce określa Kodeks zawodowy tłumacza przysięgłego składający się z norm etyki i praktyki tłumaczeniowej oraz precyzujących sposób wykonywania tłumaczeń ustnych i pisemnych. Kodeks zawiera regulacje dotyczące zasad zachowania należytej staranności, bezstronności w tłumaczeniu, odpowiedzialności za wierność tłumaczenia czy zachowania tajemnicy zawodowej.
Traductor ̶ Intérprete – o tłumaczach przysięgłych w Hiszpanii
W Hiszpanii tłumacze przysięgli podlegają Ministerstwu Spraw Zagranicznych, Unii Europejskiej i Współpracy, które nadaje uprawnienia tłumacza przysięgłego wraz z numerem i wpisuje go na oficjalną listę tłumaczy przysięgłych dostępną pod adresem: Report Listado Interpretes (exteriores.gob.es). Obecnie na liście tłumaczy przysięgłych z języka polskiego znajduje się 86 osób (2023 rok). Wykonywanie zawodu uregulowane jest w dekrecie królewskim 724/2020 (hiszp. Real Decreto 724/2020, de 4 de agosto, por el que se aprueba el Reglamento de la Oficina de Interpretación de Lenguas del Ministerio de Asuntos Exteriores, Unión Europea y Cooperación).
Podstawowe wymagania, które muszą spełniać osoby ubiegające się o tytuł tłumacza przysięgłego są takie same jak w Polsce. Tłumacz po zaprzysiężeniu otrzymuje pismo sporządzone przez Biuro ds. Języków działające przy hiszpańskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych, w którym wskazana jest treść jego pieczęci. Musi je odebrać osobiście w delegaturze ministerstwa w regionie autonomicznym, składając przy tym wzór podpisu. Tłumacz wyrabia sobie pieczęć w dowolnym miejscu, ale zawsze o treści zgodnej ze wskazaną w piśmie. Tłumacz może sobie wyrobić kopie pieczęci i może mieć dowolny kształt, czyli prostokątny, owalny, kwadratowy lub okrągły. Tłumacz przysięgły używa pieczęci do poświadczania tłumaczeń. Kolor tuszu pieczęci nie jest określony. W Hiszpanii od roku 2020 nie nadaje się jednego tytułu tłumacza przysięgłego pisemnego i ustnego, tylko są to dwa osobne tytuły: tłumacz przysięgły pisemny i tłumacz przysięgły ustny. Różnica ta wynika z potrzeby dostosowania się do europejskiego systemu nadawania tytułów. OIL (Oficina de Interpretación de Lenguas – Departament ds. Języków Obcych w Hiszpanii) od tego momentu przeprowadza dwa różne egzaminy dla kandydatów ubiegających się o każdy z tytułów.
W praktyce jeszcze nie został przeprowadzony żaden nowy egzamin. Tłumacze, którzy do tej pory otrzymali tytuł tłumacza przysięgłego pisemnego i ustnego zachowują go bez zmian. W sądzie nie ma wymogu korzystania z usług tłumacza przysięgłego. Tłumacze nie otrzymują zleceń bezpośrednio od sądów. Sądy współpracują z biurami tłumaczeń i to właśnie biura zatrudniają tłumaczy niekoniecznie przysięgłych. W Hiszpanii brak jest regulacji prawnych związanych z samym wykonywaniem zawodu tłumacza przysięgłego.
W Hiszpanii nie ma (jak w Polsce) wymogu korzystania z usług tłumacza przysięgłego podczas czynności notarialnych. Kiedy jedna ze stron nie mówi po hiszpańsku musi być obecny tłumacz, jednak jego kompetencje nie są sprawdzane. Aspekt wizualny tłumaczeń pisemnych coraz częściej ogranicza się do formatu edytora tekstu ze względu na rosnącą popularność tłumaczeń poświadczonych w wersji cyfrowej. Istnieje możliwość przystąpienia do egzaminu państwowego dla tłumaczy instytucji państwowych (Korpus Tłumaczy Państwowych – Cuerpo de Traductores e Intérpretes del Estado).
WARTO WIEDZIEĆ
W odniesieniu do współurzędowych języków w Hiszpanii – katalońskiego, galicyjskiego i baskijskiego, od 1992 r. hiszpańskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Unii Europejskiej i Współpracy nie przeprowadzało egzaminów na tłumaczy przysięgłych z tych języków, gdyż kompetencja ta została delegowana na wspólnoty autonomiczne, w których mówi się w tych językach – Generalitat Catalana, Xunta de Galicia i rząd baskijski. Te wspólnoty autonomiczne przyznają tytuły na podstawie własnych uprawnień wynikających z ich odpowiednich statutów autonomii.
Poniżej znajdują się linki, pod którymi można znaleźć listy wykwalifikowanych specjalistów zarejestrowanych w odpowiednich autonomicznych Rejestrach Tłumaczy Przysięgłych Ustnych i Pisemnych języków współurzędowych:
Źródła
K. Turbiarz, M. Romanowska Porównanie zawodu tłumacza przysięgłego w Polsce i Hiszpanii Warsztaty hiszpańskie TEPIS 2021
https://www.exteriores.gob.es/es/ServiciosAlCiudadano/Documents/TraductoresEinterpretes/LISTA_TRADUCTORES_INTERPRETES_JURADOS.pdf
https://www.exteriores.gob.es/es/ServiciosAlCiudadano/Paginas/Traductores-Interpretes-Jurados.aspx
